هفده سال از خاموشی نویسندهای میگذرد که «مانقورت» را نه فقط واژه، بلکه هشدار هویتی ساخت. چنگیز آیتماتوف، صدای بیدارباش فرهنگ تُرک، هنوز زنده است.
امروز هفدهمین سالروز درگذشت چنگیز آیتماتوف، نویسنده سرشناس قرقیز و از چهرههای ماندگار ادبیات جهان تُرک گرامی داشته میشود.
آیتماتوف که در سال ۱۹۲۸ در روستای شکر قرقیزستان زاده شد، بخش بزرگی از دوران کودکیاش را با شنیدن روایتهای حماسی از مادربزرگش گذراند. زندگی شخصی او، بهویژه اعدام پدرش در دوره استالین، تأثیر عمیقی بر نگاه اجتماعی و انسانی آثارش گذاشت.
او کار خود را از معلمی آغاز کرد، اما با انتشار نخستین داستانش در دهه ۵۰ میلادی، به یکی از صداهای برجسته ادبیات شوروی و سپس جهان تبدیل شد. رمان «جمیله» که توسط لویی آراگون به فرانسوی ترجمه شد، آیتماتوف را به شهرت جهانی رساند.
در آثار او، مفاهیمی چون حافظه تاریخی، هویت فرهنگی و دردمندی انسان مدرن جایگاهی پررنگ دارند. اصطلاح «مانقورت» در رمان «روزی به درازای قرن» تبدیل به نمادی از بیگانگی فرهنگی و فراموشی ریشهها شد.
چنگیز آیتماتوف در کنار نوشتن، در سیاست و دیپلماسی نیز فعال بود و تا آخرین سالهای عمرش به عنوان نماینده، مشاور سیاسی و سفیر خدمت کرد. او در سال ۲۰۰۸ در آلمان درگذشت و طبق وصیتش در کنار پدرش در بیشکک به خاک سپرده شد.
آثار او به بیش از صد زبان ترجمه شدهاند و همچنان یکی از پلهای فرهنگی میان ملتهای تُرکزبان و مخاطبان جهانی محسوب میشوند