در آ‌ستانه مذاکرات اوکراین با روسیه با میانجیگری آمریکا عبدالمتین بیک، مقام ارشد پیشین دولت افغانستان، در پایگاه تحلیلی The Cipher Brief مقاله یی منتشر کرده و در آن هشدار داده است که ایالات متحده ممکن است همان اشتباهات استراتژیک را که در افغانستان مرتکب شد، در جنگ اوکراین نیز تکرار کند.
متین بیک، رئیس پیشین دفتر رئیس‌جمهور افغانستان و عضو تیم مذاکرات صلح با طالبان، در این مقاله گفته است که بی‌برنامه‌گی دیپلماتیک، وابستگی بیش از حد دولت‌ها به کمک‌های خارجی، و نادیده‌گرفتن متحدین، میتواند جنگ اوکراین را به سمت فاجعه سوق دهد.
متین بیک گفته است: «من از ابتدا نگران بودم که اوکراین نیز همان مسیری را طی کند که افغانستان طی کرد؛ حمایت سخاوتمندانه در ابتدا، سپس خستگی سیاسی، و در نهایت تنها رها شدن.»
این مقام افغانستان، تأکید می‌کند که تمرکز یک‌جانبه بر کمک نظامی، بدون تلاش جدی برای حل دیپلماتیک بحران، خطر نهادینه شدن وابستگی را به دنبال دارد. وی از این‌که دولت بایدن به‌جای استفاده از نفوذش برای پایان دادن به جنگ، به ارسال تسلیحات پرداخت، انتقاد می‌کند.
متین بیک میگوید؛ «نبود ابتکار جدی دیپلماتیک، این سوال را بی‌پاسخ گذاشت که آیا می‌شد قبل از شدت‌یافتن بحران، راه‌حلی یافت.»
متین بیک در مقاله خود، سه تشابه مهم میان روند صلح افغانستان و وضعیت فعلی اوکراین را چنین بیان کرده است:
۱. کنار زدن دولت‌های مشروع ملی از مذاکرات
وی یادآور می‌شود که طالبان در مذاکرات دوحه خواستار گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا بود، و این خواست به منزوی شدن دولت افغانستان و مشروعیت‌بخشی به طالبان انجامید. اکنون، پوتین نیز از گفت‌وگوی مستقیم با زلنسکی سرباز می‌زند و خواستار مذاکره با آمریکا شده است.
بیک می افزاید؛ «این تاکتیک، عملاً حکومت‌های ملی را حاشیه‌نشین می‌سازد و مشروعیت را به‌دست دشمنان می‌دهد.»
۲. بی‌اعتبار ساختن متحدین در رسانه‌ها
نویسنده، به انتقادهای علنی زلمی خلیلزاد از رئیس‌جمهور غنی اشاره کرده و آن را عاملی در تضعیف روحیه و فروپاشی ساختار دولت افغانستان می‌داند. وی هشدار می‌دهد که لحن مقام‌های امریکایی در برابر دولت اوکراین نیز بعضا مشابه است. به گفته متین بیک؛ لحن نادرست، به دشمنان برتری روانی می‌دهد و متحدان را تضعیف می‌کند.
۳. استفاده نادرست از اهرم فشار
متین بیک همچنان هشدار داده است که تهدید به قطع کمک‌های مالی و نظامی به اوکراین، به‌جای پیشبرد صلح، باعث افزایش جسارت روسیه و ایجاد بی‌ثباتی در کیف می‌شود؛ او اضافه کرده است «اهرم فشار امریکا باید برای پایان دادن به خشونت استفاده شود، نه برای دامن زدن به آن.»
متین بیک با استناد به تجربهٔ افغانستان، دو توصیه کلیدی برای امریکا مطرح کرده است:
۱- مذاکرات باید با محوریت دولت اوکراین و مردم آن انجام شود.
هرگونه صلحی که بدون حضور فعال طرف اوکراینی طراحی شود، ناپایدار خواهد بود.
۲- لحن و رفتار با متحدین باید احترام‌آمیز باشد.
تضعیف متحدین در محضر عام و نرمش با دشمن در پشت درهای بسته، خطرناک و بی اعتمادی را به بار می آورد.
مقاله متین بیک به‌عنوان صدای کسی که فروپاشی افغانستان را از نزدیک دیده و در روند صلح نقش اساسی داشته، میشه یک سندی تحلیلی برای آینده صلح اوکراین باشد.
متین بیک در آخر میگوید؛ دنیا توان تکرار سناریویی کابل را ندارد. اگر روند صلح در اوکراین درست مدیریت شود٫ میتواند میراث افتخار آمیز برای دیپلماسی آمریکا رقم بزند.
